Charon

Circā annō 1520 Eurōpa, maximē vērō pars eius septentriōnālis, odiīs bellīsque lacerātur. Martīnus Luthērus ecclēsiam refōrmāre volēbat. Contrā quod Pontifex Maximus — ille maximus inter sacerdōtēs Chrīstiānōs putātur — ūnā cum Sacrī Rōmānī Imperiī prīncipe resistēbat. Eōdem tempore, quō rēgēs terrārum Eurōpae validissimī inter sē bella gerēbant, Desiderius Erasmus Roterodāmus tāle colloquium scrībit ut populōs ad pācem adhortārētur: in Tartarō cum Chārōne, cuius officium est umbrās mortuōrum trāns Styga trānsferre, colloquitur genius Alastor. Hodiē Alastor fēlīcia nūntiāre properat: mox valdē occupātus Charōn erit bellō per tōtum orbem illātō. Discipulī, quī Familiā Rōmānā in discendō ūsī sunt hoc legere possunt. 

Автор: Мария Тимощук

Philogelos

Quōmodo iocābantur Graecī et Rōmānī antīquī? Ecce iocī dē Scholasticō, quī inveniuntur in librō Φιλόγελως, Graecē scrīptō, ab Hierocle et Philargiō grammaticō et ā Iacobō Pontānō saeculō XVI Latīnē redditō. Haud multum hōc dē librō scīmus, sed rīsum movent iocī, quōs līber continet. Rīdendum est! Discipulī, quī Familiā Rōmānā in discendō ūsī sunt hōs iocōs legere possunt. 

De ingenii muliebris ad doctrinam

Temporibus antīquīs fēminae nōn parēs virīs erant. Mulierēs nōn potuērunt operam rēbus pūblicīs dare, in Ūniversitātibus discere, multaque alia. Diū fēminae contrā inaequālitātem pugnābant, volēbant enim cīvēs esse neque ā patre aut marītō suō pendēre. Rēs magnī mōmentī erat ēducātiō. Ergō hodiē diē internationalī fēminārum commemorēmus Annam Mariam van Schurman, cuius opera argūmenta continent, cūr fēminīs discere conveniat.
Anna Maria van Schurman (vīxit annīs 1607–1678) erat fēmina maximī ingeniī, ea igitur vītam suam pōnit prō studiō. Quoniam parentēs eius pecūniōsī erant, eī ūnā cum frātribus bonam ēducātiōnem dedērunt, ergō Annā multās linguās (inter quās erant Lingua Latīna, Graeca, Hebraica etc.) sciēbat, variōs poētās, auctōrēs, philosophōs, virōs doctōs legēbat. Ea fuit prīma fēmina, quae in Ūniversitāte ad scholās advenīre potuit.
Hic commentārius partem Annae Mariae van Schurman dissertātiōnis continent, ubi narrat, quid feminis discere deceat. Discipulī, quī Familiā Rōmānā in discendō ūsī sunt hoc legere possunt. 

Эразм Роттердамский. О способе обучения. Учебный комментарий

«De ratione studii ac legendi interpretandique auctores liber» (1512 г.) трактат голландского гуманиста Эразма Роттердамского, одного из крупнейших деятелей Северного Возрождения. В этом тексте Эразм описывает свою концепцию гуманистического школьного образования. Основой всего он считает изучение классической словесности и древних языков, а также, конечно, чтение «bonas litteras». Опираясь на свой опыт преподавания латыни и древнегреческого, Эразм предлагает рекомендации по организации учебной программы и эффективные подходы к обучению. Произведение написано на латинском языке с ориентацией на классическую традицию, при этом Эразмова манера письма достаточно лаконична. Такой стиль называют «tumultuarius», то есть буквально «на скорую руку». «De ratione studii» стало очень популярным в европейской гуманистической среде. К этому тексту близки и некоторые другие произведения Эразма: «De copia», «Parabolae» и «Antibarbari». Все они, как писал сам автор, «spectant ad institutionem litterarum».

Над подготовкой комментария работали участники Греко-латинского клуба НИУ ВШЭ Antibarbari: Аделина Лебзак (фрагменты 1, 3, 7), Дарья Гуревич (5, 8) и Юлия Дёмина (2, 4, 6). Общая редактура Дарьи Гуревич и Аделины Лебзак. Предисловие и оформление Дарьи Гуревич. Руководитель проекта К. Е. Прокопов.

Amor Propertii

Fēlīcem diem Sānctī Valentīnī! Hic commentārius duo Propertiī carmina continet, quōrum in prīmō imāginem Amōris (II, 12) dēscrībit et explicat, in alterō vērō (I, 12) amōrem Cynthiae perditum flet neque cōnsōlātiōnem invenīre potest. Discipulī, quī Familiā Rōmānā in discendō ūsī sunt hoc legere possunt. 

Автор комментария — Мария Тимощук.

Pyramus et Thisbe

Fēlīcem diem Sānctī Valentīnī! Ecce fābula dē miserīs Pȳramō et Thisbē, quī maximō amōre affectī sunt, etiamsī patrēs eōs loquī prohibuērunt. Sī scīre velītis, quōmodo amor aeternus mortem pallidam vīcerit, legātis fragmentum ex Ovidiī librō quārtō Metamorphōseōn Ovidiī (Ov. M. IV. 55-166) exceptum. Discipulī, quī Familiā Rōmānā in discendō ūsī sunt hoc legere possunt. 

Сенека. Письма к Луцилию. Учебный комментарий (Часть 2)

В изучении латинского языка немало препятствий, одно из них — переход от чтения учебных текстов к чтению авторов. В этом случае могут быть полезны учебные комментарии, где оригинальный латинский текст снабжен справочным аппаратом. Учиться следует у классиков, но наш выбор пал на автора, творившего за пределами «золотого века» римской литературы. Личная интонация, присутствие живого общения, которое ощущает всякий читатель Сенеки​, ​сделало ​«Письма» общим достоянием, к которому современный читатель причастен не менее, чем читатель древний. Это не значит, однако, что читая письма Сенеки мы не сталкиваемся трудностями, и барьер языка — важнейшая из них. Цель нашего комментария — помочь читателю в преодолении этого барьера и познакомить с избранными письмами Сенеки на латинском языке.

Комментарий подготовили участники Греко-латинского клуба ВШЭ Antibarbari: Максим Русанов (письмо 5), Илья Онегин (9), Алёна Шмыкова (11), Алина Шурухина (21), Маргарита Семина (51), Сафия Курамшина (51), Дарья Хохлова (54), Полина Крупинина (54), Антонина Морозова (71). Предисловие, редактура и корректура Кирилла Прокопова при участии Светланы Филатовой.

De diebus festis

Fēlīcia Sāturnālia! Omnēs fruuntur hīs diēbus: ambulant, vīnum bibunt, domōs suās ōrnant. Fortasse vultis scīre, quid philosophī dē diēbus fēstīs cōgitāverint? Ecce fragmentum ex epistulā Senecae (Sēn. Ep. XVIII. 1-4) exceptum, quod monet, nē officium nostrum neque mōrēs oblīvīscāminī! Discipulī, quī Familiā Rōmānā in discendō ūsī sunt hoc legere possunt. 

Hiems apud Getas

Ovidius Tomīs, in Getārum terrā, exul dē hieme Rōmānīs — sī quis Rōmae adhūc eius meminit —nārrāre vult. Nārrat dē nive quae numquam dissolvitur, deinde ad Getās trānsit quōrum vestīmenta ac capillōs glaciē tēctōs et sonantēs dēscrībit. Neque nātūram praeterit: mare glaciē cōnsistere dīcit neque terram frūgēs ferre. Discipulī, quī Familiā Rōmānā in discendō ūsī sunt hoc legere possunt.

Автор комментария — Мария Тимощук.

Phantasma

Fēlīce Pervigilium Omnium Sānctōrum! Ecce fābula horribilis ex Plīniō Secundō (Plin. Ep. 7. 27. 5-11) excepta dē philosophō Athēnodōrō, quī Athēnīs sibi novam domum parvō pretiō invēnit. Sī vīs cognōscere, quae rēs horrenda in illā domō īnsit, lēgās fābulam verbīs facilibus explānātam. Discipulī, quī Familiā Rōmānā in discendō ūsī sunt illam legere possunt.